“Dans doet leven! Pas wanneer wij ‘durven voelen’ kunnen we onrecht aanpakken.”
door Janet Lie
Fazle Shairmahomed (35) is performance kunstenaar en onderzoeker. Zijn performances en workshops richten zich op de intersectie van dans, rituelen en dekolonisatie.
Vogueing, Surinaamse winti-rituelen, Palestijnse volksdansen, Japanse butoh: het is een kleine greep uit tradities die Fazle Shairmahomed (hij/zij/hen) bestudeert. Dans is voor hem altijd een emotionele uitlaatklep geweest. ”Als kind danste ik graag in de woonkamer en deed ik danspasjes na op MTV. Het was een manier om mijn space te claimen in een helaas gewelddadig huishouden. Het was mijn manier om te zeggen: ‘Dit is ook mijn huis.’”
Fazle voelt zich sterk geworteld in de Surinaams-Hindoestaanse gemeenschap, met name de islamitische gemeenschap. Deze groep is sterk vertegenwoordigd in Den Haag, waar hij opgroeide. ”Ik ben opgegroeid in een hybride multiculturele omgeving, ik ken het niet anders. Mijn ouders komen ook uit een hybride multiculturele samenleving: Suriname. Ik neem dat mee in wie ik ben en verhoud me zo tot andere mensen op de wereld. Ik ben met veel Marokkanen en Turken opgegroeid en we dansten vaak op verschillende soorten muziek. Gewoon op feestjes bij elkaar thuis.”
Hij is nooit naar de dansacademie gegaan, maar studeerde Arabische en Midden-Oosten Studies. Op 21-jarige leeftijd gaat hij op studie-uitwisseling naar Egypte, waar hij voor het eerst danslessen volgt. ”Ik ondervond klachten van een hernia en wist vrij instinctief dat ik moest gaan dansen.” Hij kreeg les in de Palestijnse variant van de Arabische volksdans dabke. “Deze dans is eeuwenoud en geworteld in verzet. Omdat ik dat link aan mijn jeugd, met het rebelleren, is dans voor mij ook een vorm van verzet.”
In Nederland vervolgde hij zijn danslessen. Hij verdiepte zich in moderne dans en Butoh, een vorm van Japanse danstheater waar spiritualiteit een groot onderdeel speelt. Na het afronden van de master Culturele en Sociale Antropologie sloot Fazle zich in 2013 aan bij CLOUD/Danslab, een onafhankelijk platform in Den Haag waar hij zijn liefde voor onderzoek en dans kon combineren. In zijn performances en dekolonisatie-workshops nodigt hij mensen uit om dans als een spiritueel proces te omarmen.
”Spiritualiteit was één van de eerste dingen die van ons werd ontnomen tijdens de kolonisatie. Het mocht niet beleefd worden. Hoe we de wereld om ons heen ervaren middels al onze zintuigen werd beperkt.” Het onteigenen van dansvormen, gebruiken en daarmee geschiedenis was een belangrijke middel in het koloniale systeem om samenlevingen te ontwrichten en de macht toe te eigenen.
Dekolonisatie betekent voor Fazle het opnieuw claimen van het eigen lichaam, spiritualiteit en verbinden met voorouders.
Dans is zowel heling als verzet tegen de nasleep van kolonisatie en kapitalisme, zegt Fazle. ”Ik zie elke dag veel eenzaamheid en onrecht om me heen, zowel hier als elders op de wereld. Ik weet dat dit komt door een ideologie dat vaak neoliberalisme of kapitalisme wordt genoemd. Er wordt vanuit gegaan dat mensen producten zijn die moeten consumeren. Met mijn werk reik ik mensen tools aan waarmee we meer kunnen verbinden met elkaar en het verleden.”
Fazle focust zich in zijn werk op de relatie tussen het hart en de Hara, ook wel de root chakra genoemd. De Hara zit rond de navelstreek en wordt gezien als de plek waar de levensenergie zich manifesteert. ”Het is natuurlijk verbonden met de navel van je moeder, maar ook met de energie van onze voorouders. Als daar heel veel pijn en verdriet zit, dan manifesteert zich dat vaak in je onderrug en onderbuik. We kunnen wat er was in het verleden voelen in ons lichaam, maar ook wat er nu is. En intenties uitspreken voor een toekomst.”
Zolang we niet durven te voelen, zegt Fazle, dan kunnen we nooit een einde brengen aan het onrecht dat we in deze wereld ervaren. ”Ik zeg altijd: ik ben een optimistische pessimist. Ik geloof niet dat ik dit in mijn leven zal ervaren, maar ik geloof wel dat de mens er wel degelijk toe in staat is. Er zijn momenten in het verleden geweest die laten zien dat men dat kan.” Hij geeft als voorbeeld de lering van Boeddha en de profeet Mohammed, maar ook de Mahābhārata en Rāmāyaṇa: twee filosofische epossen die de hoekstenen vormen van het hindoeïsme. ”Moraliteit en in compassie leven met elkaar was een belangrijke missie van die geleerden en spirituele leiders. Ik denk ook aan de momenten toen we meer in balans waren met de natuur. We lieten het floreren en groeien in plaats van het kapot te maken, zoals we dat sinds de Middeleeuwen doen. Om die balans weer te voelen, moeten we in een kapitalistische wereld – waar ik zelf ook in leef – wel echt leren om weer te durven voelen.”
Deel jouw verhaal
Welk verhaal spreekt jou het meeste aan? Wat is jouw connectie met Azië? Deel je verhaal op social media met #VerbreedJeHorizon.
Wat is jouw connectie met Azië? #VerbreedJeHorizon is een productie van Pan Asian Connections en tot stand gekomen met financiële ondersteuning van VSBFonds en Gemeente Amsterdam.
Team
DoP/Post-production: Rikash Gobardhan – Goodville
Redactie & interviews: Janet Lie
Copy / captions: Caitlin Spaans
Productie: Noor Verbiest, Hui-Hui Pan en Sara Fayazi
Creatieve directie / strategie: Chantal Tjin, Hui-Hui Pan
