“Je kunt je identiteit nooit verloochenen. Ik ben Chinees en ik blijf Chinees.”
Door Janet Lie
Roy Ho Ten Soeng (77) was een van de eerste Nederlandse burgemeesters van kleur. Tijdens zijn politieke carrière maakte hij zich sterk voor migrantengroepen in Nederland, met name de Chinese gemeenschap.
Er zou een bom ontploffen in de raadzaal. Toen Roy Ho Ten Soeng (77) de anonieme dreigbrief las, moest hij beslissen: de avond van zijn installatie als burgemeester van Venhuizen wel of niet door laten gaan? ”Dat er mensen zijn die zoiets nota bene voorstellen. Dat hou je niet voor mogelijk. We hebben toen met z’n allen besloten: de vergadering gaat gewoon door, maar met vier agenten in burger die strategisch in de zaal werden geplaatst.” Uiteindelijk bleek het loos alarm. ”Op dat moment was het in Nederland iets nieuws dat iemand die niet hier geboren is, burgemeester zou worden.” Hoewel de Indische Jos Verdier in 1985 burgemeester van Uitgeest was, werd Roy in 2000 door velen aangehaald als de eerste “allochtone” burgemeester van Nederland.
Roy is geboren in Suriname met Chinese ouders van het eiland Macau. Hij studeerde geschiedenis en gaf les op de Nederlandse Antillen en in Nederland. Later werd hij conrector van het Mendelcollege in Haarlem. Als belijdende christen was hij jarenlang lid van het CDA, maar niet erg actief. Nadat hij een ledenvergadering bijwoonde, vroeg de partij of hij interesse had in een kadercursus om politieke vaardigheden te leren. ”Ik had een redelijke baan als conrector. Ik dacht geen seconde aan een politieke carrière en doe niet aan carrièreplanning, maar ik moet zeggen dat ik heel veel heb geleerd van die cursus. Met name spreken in het openbaar. Dat is een vaardigheid die je absoluut moet beheersen, want anders word je weggevaagd in de politiek.” Na het afronden van de cursus vroeg het bestuur of hij op de lijst wilde. Hij besloot op 45-jarige leeftijd de politiek in te gaan en werd in 1990 verkozen tot wethouder in Alkmaar. ”Ik vind dat mensen jong de politiek in moeten gaan. Ik heb er twintig jaar van mogen genieten, maar moest al met pensioen.”
Roy’s carrière draaide veel om verbinding maken. Na zijn burgemeesterschap werd hij door de ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangesteld om vrouwelijke en/of niet-westerse burgemeesterskandidaten te scouten. Als voorzitter van het Netwerk Chinese Vrijwilligers spoorde hij Chinezen aan vrijwilligerswerk te doen en hiermee de integratie te bevorderen. Ook is hij mede-oprichter van de Stichting Vriendschapsverbanden Nederland-Suriname.
Een belangrijk moment was toen hij lobbyde om Chinezen een stem te geven in het Landelijk Overleg Minderheden (LOM). Dit was een overlegstructuur voor de overheid om in gesprek te gaan met inspraakorganen van etnische minderheidsgroepen. De overheid praatte zo niet alleen over deze groepen, maar ook mét hen. De organen vertegenwoordigen onder andere de Marokkaanse, Turkse, Molukse en de Zuid-Europese gemeenschap. Het LOM werd in 1997 opgericht. Van de acht inspraakorganen, werd het Inspraakorgaan Chinezen (IOC) pas in 2004 als laatste groep opgenomen. ”Wij waren de eerste minderheidsgroep die in Nederland aankwam. Maar we werden als laatste door de regering erkend in het minderhedenbeleid.” De eerste Chinezen vestigden zich in 1911. Echter kwamen de eerste Joden in 1600 naar Nederland. De Sinti en Roma volgden in de 19e eeuw.
Volgens hem kwam de late opname van de Chinezen ook door de groep zelf, die hij te bescheiden vindt. Om toegelaten te worden tot het LOM, moest er sprake zijn van een daadwerkelijke achterban om actief mee in gesprek te gaan. Roy zegt dat er te weinig cohesie was tussen Chinezen, die uit alle hoeken van de wereld kwamen: China, Hong Kong, Maleisie, Suriname en Taiwan.”Het was een hele lijdensweg. Ik ben er anderhalf jaar mee bezig geweest.” Uiteindelijk kreeg hij steun van meer dan 65 Chinese organisaties, die samen in het IOC stapten. Dit was belangrijk, omdat Chinezen heel lang als een modelminderheid werden gezien waar geen ‘problemen’ speelden. Maar die waren er wel degelijk: er werd aandacht gevraagd voor Chinese ouderen die onvoldoende Nederlands spraken en taallessen nodig hadden, het gebrek aan politieke interesse onder jongeren, en huiselijk geweld en gokverslavingen binnen gezinnen. In 2011 schafte het Kabinet Rutte-I het LOM af.
Inmiddels is Roy gepensioneerd en preekt hij in kerken in West-Friesland. Hij wil volgend jaar een nieuw project van de grond krijgen dat mensen de mogelijkheid biedt om naar het land van hun (voor)ouders te reizen en hun familiegeschiedenis na te lopen. Landen waar hij zijn oog op heeft voor het project zijn onder andere Indonesië, Ghana en natuurlijk China. ”Dit was ook waarom ik in eerste instantie geschiedenis studeerde: ik was geïnteresseerd in waar mensen vandaan kwamen, met name de Surinaamse mensen.”
De oud-politicus is zich altijd blijven inzetten voor de gemeenschap. “Je kunt je identiteit nooit verloochenen. Ik ben Chinees en ik blijf Chinees. En ik ben wel misschien degene geweest die het meest voor Chinezen heeft gedaan.” Laatst was hij in gesprek met de gemeente Almere over de mogelijkheden om een Chinese begraafplaats te creëren. Dit deed hij nadat een Chinese organisatie contact met hem opnam. ”Helaas waren de middelen niet toereikend. Maar voor sommige Chinezen is het belangrijk dat de ceremonie past in hun cultuur volgens allerlei boeddhistische rituelen. Ik ben christen, dus persoonlijk maakt het mij niet uit hoe ik word begraven. Maar je leeft niet alleen voor jezelf.”
Deel jouw verhaal
Welk verhaal spreekt jou het meeste aan? Wat is jouw connectie met Azië? Deel je verhaal op social media met #VerbreedJeHorizon.
Wat is jouw connectie met Azië? #VerbreedJeHorizon is een productie van Pan Asian Connections en tot stand gekomen met financiële ondersteuning van VSBFonds en Gemeente Amsterdam.
Team
DoP/Post-production: Rikash Gobardhan – Goodville
Redactie & interviews: Janet Lie
Copy / captions: Caitlin Spaans
Productie: Noor Verbiest, Hui-Hui Pan en Sara Fayazi
Creatieve directie / strategie: Chantal Tjin, Hui-Hui Pan
Marketing & PR: Hui-Hui Pan en Ailing Eelman
